سوال
وقتی آیات بعضی از سوره های قرآن را بررسی می کنیم می بینیم که بین تمامی آیات بعضی سوره ها ارتباطی وجود ندارد مخصوصا سوره های بزرگ قرآن ، مثلا مبینیم که در چند آیه از یک سوره ای خداوند در مورد برنامه های مختلف جنگی سخن گفته بعد از این در مورد یک سلسله برنامه های اقتصادی ، اجتماعی و تربیتی سخن گفته و بعد از این چند آیه ، مجددا در مورد حوادث مربوط به جنگ سخن گفته ، علت این طرز بیان قرآن چیست؟
جواب
قرآن یک کتاب کلاسیک نیست که دارای فصول و ابوابی باشد و نظام تألیفی خاصی در میان ابواب و فصول آن در نظر گرفته شده باشد ، بلکه قرآن کتابی است که مدت بیست و سه سال تدریجا طبق نیازمندی های گوناگون تربیتی در زمان ها و اماکن مختلف نازل شده .
یک روز داستان احد پیش می آمد و برنامه های مختلف جنگی در ضمن آیات متعدد اعلام می گشت .
روز دیگر احساس نیاز به یک مسأله اقتصادی همچون ربا یا یک مسأله حقوقی مانند احکام ازدواج، یا یک مسأله تربیتی و اخلاقی مانند توبه می شد و آیات متعددی طبق آن نازل می گشت.
از این سخن ، چنین نتیجه گرفته می شود : ممکن است در بسیاری از موارد پیوند خاصی در میان آیات قبل و بعد نبوده باشد ، و نباید مانند بعضی از مفسران در این گونه موارد اصراری در یافتن رابطه در میان آنها داشت.
نباید خود را به زحمت بیاندازیم و در میان قضایایی که خداوند اتصال و ارتباطی نخواسته با تکلف ، وجه ارتباطی درست کنیم ؛ زیرا این کار با روح قرآن و چگونگی نزول آن در حوادث مختلف و طبق نیازمندی های گوناگون در شرایط و ظروف جداگانه ، سازش ندارد.
البته تمام سوره ها و آیات قرآن از یک نظر به هم مربوطند و آن اینکه همگی یک برنامه انسان سازی و تربیتی را در یک سطح عالی تعقیب می کنند و برای ساختن یک جامعه آباد ، آگاه ، امن و امان و پیشرفته از نظر مادی و معنوی نازل شده اند.
تفسیر نمونه ، ج 3 ، ص 121